डीप टेक व्यतिरिक्त, एआय, आयओटी आणि विशेष सेन्सर्सच्या मदतीने पिकांसाठी विशेष व्यवस्था केली जाते, आयओटीच्या मदतीने देखरेख केली जाते आणि एमएलच्या मदतीने त्याचे निरीक्षण केले जाईल.
आता तो दिवस दूर नाही जेव्हा केशरचा सुगंध फक्त काश्मीरपुरता मर्यादित राहणार नाही तर देशाच्या कानाकोपऱ्यात पसरेल. मातीत पिकांची लागवड करण्याचे युग आता बदलणार आहे. आयआयटी कानपूरच्या स्टार्टअप ‘अ‍ॅक्वा सिंथेसिस’ ने असे क्रांतिकारी तंत्रज्ञान विकसित केली आहे, ज्याच्या मदतीने केशर, स्ट्रॉबेरी आणि ब्लॅकबेरी सारखी पिके पाणी आणि तंत्रज्ञानाच्या मदतीने मातीशिवाय वाढवता येतील.
खरं तर, स्टार्टअपने डीप टेक हायड्रोपोनिक तंत्रज्ञानाद्वारे अशी सिस्टम तयार केली आहे. ज्यामध्ये मातीऐवजी, एक विशेष प्रकारचा थर, पोषक तत्वयुक्त पाणी आणि अत्याधुनिक सेन्सर वापरले जातील. या तंत्रात, पाण्याद्वारे पोषक तत्वे थेट पिकांच्या मुळांपर्यंत पोहोचवली जातात, ज्यामुळे झाडे मातीत वाढलेल्या पिकांसारखी निरोगी आणि समृद्ध होतात.
प्रोफेसरनी सांगितले
आयआयटी कानपूरचे प्रोफेसर इंचार्ज दीपू फिलिप म्हणतात की, या तंत्रात फक्त मातीची गरजच नाहीशी तर होतेच, पण पाण्याचीही मोठी बचत होते. यामध्ये कोकोपीट आणि इतर थरांचा वापर करून वनस्पतींच्या पौष्टिक गरजा पूर्ण केल्या जातात. तसेच, प्रकाश, तापमान आणि आर्द्रता नियंत्रित करण्यासाठी एआय (आर्टिफिशियल इंटेलिजेंस), आयओटी (इंटरनेट ऑफ थिंग्ज), सेन्सर्स आणि मशीन लर्निंग (एमएल) चा वापर केला गेला आहे.
खर्च किती येईल?
स्मार्ट सेन्सर्स रिअल-टाइममध्ये तापमान आणि आर्द्रतेचे निरीक्षण करतात आणि वनस्पतींसाठी अनुकूल वातावरण ठेवतात. हे तंत्र विकसित करणारे देव प्रताप म्हणतात की, ‘पूर्वी एक चौरस फूट शेतीसाठी सुमारे 2500 रुपये खर्च येत होता, परंतु त्यांच्या तंत्रामुळे हा खर्च फक्त 700-800 रुपये झाला आहे.
हे तंत्र कुठेही वापरता येणार!
सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे हे तंत्र घराच्या छतावर, खोलीत किंवा कोणत्याही लहान जागेवर देखील वापरता येते. त्याचे पेटंट देखील घेण्यात आले आहे आणि हे तंत्रज्ञान फक्त शेतकऱ्यांसाठी खर्च कमी करण्याचे साधन बनणार नाही तर नफाही अनेक पटींनी वाढवणार आहे.