July monsoon update: मान्सूनची दोन जुलैची ‘हॅट्ट्रिक’; सलग तिसऱ्या वर्षी एकाच तारखेला देश व्यापला

प्रतिनिधी, पुणे : नैर्ऋत्य मान्सूनने नियमित तारखेच्या सहा दिवस आधी संपूर्ण देश व्यापल्याचे भारतीय हवामानशास्त्र विभागाने (आयएमडी) मंगळवारी जाहीर केले. सलग तिसऱ्या वर्षी मान्सूनने दोन जुलैला संपूर्ण देश व्यापला. मान्सूनने संपूर्ण देश व्यापण्याची सर्वसाधारण तारीख आठ जुलै आहे.

यंदा सर्वसाधारण तारखेपेक्षा दोन दिवस आधी म्हणजे ३० मे रोजी मान्सून केरळमध्ये दाखल झाला होता. सहा जूनला महाराष्ट्रात प्रवेश केल्यानंतर पुढील चार दिवसांत मान्सूनने पश्चिम किनारपट्टी व्यापली. मात्र राज्याचा संपूर्ण भाग व्यापण्यासाठी मान्सूनला एकूण १८ दिवस लागले. जूनच्या अखेरीस मान्सूनची उत्तर-वायव्येकडील वाटचाल पुन्हा सुरू झाली. केरळ ते राजस्थान असा मान्सूनचा प्रवास सर्वसाधारणपणे ३८ दिवसांमध्ये होत असतो. मान्सूनने यंदा हा प्रवास ३३ दिवसांमध्ये पूर्ण केला. मान्सूनची देशभरातील प्रगती सर्वसाधारण झाली असली, तरी कमी दाबाच्या क्षेत्रांच्या अभावी या काळात देशाच्या अनेक भागांत पर्जन्यमान सरासरीखाली राहिल्याचे दिसून आले.

सध्या नैऋत्य मोसमी वाऱ्यांच्या प्रवाहाला जोर आला असून, त्याचा परिणाम म्हणून महाराष्ट्र ते केरळ दरम्यान किनारपट्टीला समांतर कमी दाबाचा पट्टा (ऑफ शोअर ट्रफ) सक्रिय झाला आहे. उत्तर गुजरातच्या वर वातावरणात हवेची चक्रीय स्थितीही सक्रिय आहे. हवामानाच्या या स्थितीच्या प्रभावामुळे कोकण, गोवा आणि मध्य महाराष्ट्रात सहा जुलैपर्यंत मध्यम स्वरूपाच्या सर्वदूर पावसाची शक्यता असून, कोकण आणि मध्य महाराष्ट्रात काही ठिकाणी मुसळधार सरीही कोसळू शकतात, असा अंदाज आयएमडीने वर्तवला आहे.

मान्सूनने वेळेआधी संपूर्ण देश व्यापलेली वर्षे

सन १९६०पासून ३३ वेळा मान्सूनने सर्वसाधारण तारखेच्या (आठ जुलै) आधी संपूर्ण देश व्यापला. त्यांपैकी एकविसाव्या शतकातील वर्षे आणि तारीख (कंसात) पुढीलप्रमाणे : २००१ (तीन जुलै), २००३ (पाच जुलै), २००५ (३० जून), २००७ (चार जुलै), २००९ (तीन जुलै), २०१० (सहा जुलै), २०१३ (१६ जून), २०१५ (२६ जून), २०१८ (२९ जून), २०२० (२६ जून), २०२२ (दोन जुलै), २०२३ (दोन जुलै), २०२४ (दोन जुलै).

८ जुलै – मान्सूनने देश व्यापण्याची नियमित तारीख
२ जुलै – यंदा मान्सूनने देश व्यापल्याची तारीख