गेल्या काही वर्षांमध्ये शहरातील गणेशोत्सवाचे स्वरूप प्रचंड वेगाने बदलले आहे. पारंपरिक वाद्यांचा नाद अधिक श्रवणीय असल्याचा दावा करत एकेका भागांत ढोल-ताशा पथकांची संख्या काही ‘शे’ मध्ये पोहोचली आहे. या पथकांचा सराव दोन महिने आधीपासून सुरू केला जातो आणि सायंकाळी तीन ते चार तास त्यांच्या वादनामुळे होणारा त्रास आसपासच्या नागरिकांना सहन करावा लागतो. मुठा नदीपात्रातील भिडे पुलालगतची मोकळी जागा, राजा मंत्री रस्त्याचा काही भाग (म्हात्रे पूल डीपी रोड), राजाराम पूल परिसर, कॅनॉल रोड, महालक्ष्मी लॉन्सच्या लगतच्या भागात; तसेच वारजे आणि इतर काही भागांत या पथकांच्या वादनासाठी आत्तापासून नोंदणी सुरू असल्याचे फलक लागले आहेत. त्यामुळे पुढील काही दिवसांत त्यांच्या वादनाचा सराव सुरू होणार असून त्यानंतर नागरिकांकडून पोलिसांकडे वारंवार तक्रारी केल्या जातात. अशा वेळी पोलिस केवळ कागदोपत्री नियमावली करतात; पण त्याची काटेकोर अंमलबजावणी करत नाहीत.
लोकप्रतिनिधींना कोण रोखणार?
पुण्यातील काही लोकप्रतिनिधीच अशा वादक पथकांच्या सरावाच्या उद्घाटनासाठी जात असल्याचे चित्र अलीकडे पाहायला मिळते आहे. या सरावामध्ये जवळपास शंभर किंवा त्यापेक्षा अधिक वाद्यांचा समावेश असल्याने त्याचा आवाज अनेक नागरिकांसाठी त्रासदायक ठरू शकतो. या पारंपरिक वाद्यांना नागरिकांकडून प्रतिसाद मिळत असला, तरी सरावाच्या नावाखाली दोन ते अडीच महिने नागरिकांना त्याचा त्रास होणार नाही, याची दक्षता पोलिसांसह या पथकातील वादकांनी घ्यावी.
कानठळ्या बसविणारा आवाज
शहरातील पारंपरिक गणेश विसर्जन मिरवणुकीत अलीकडे सध्या फक्त मोठमोठ्या स्पीकरचा बोलबाला आहे. काही ठरावीक गणेश मंडळे वगळता बहुतांश गणेश मंडळे मिरवणुकीमध्ये अनेक स्पीकरचा वापर करतात. कानठळ्या बसविणाऱ्या या आवाजामुळे गेले दोन वर्षे अनेक ज्येष्ठ, महिला, लहान मुले यांना त्रास झाल्याचे समोर आले आहे. ‘महाराष्ट्र टाइम्स’ने गेल्या वर्षी मिरवणुकीतील हे ‘डीजे’ते स्तोम कमी करा, अशा स्वरूपात आग्रही भूमिका घेऊन त्यामुळे नागरिकांच्या आरोग्यावर होणाऱ्या विपरित परिणामांकडे लक्ष वेधले होते. ‘महाराष्ट्र टाइम्स’च्या आवाहनाला सर्वसामान्यांचा अभूतपूर्व प्रतिसाद लाभला आणि या दणदणाटी आवाजावर वेळीच बंधने घाला, अशी सार्वत्रिक प्रतिक्रिया उमटली.
यंदा नको ‘बुकिंग’चे कारण
ग्राहक पंचायत आणि काही स्वयंसेवी संस्थांनी ‘डीजे’वर कायमस्वरूपी बंदी घालण्यासाठी उच्च न्यायालयात याचिका दाखल केली. गणेशोत्सवापूर्वी पाच-दहा दिवस किंवा ऐन गणेशोत्सवात त्याबाबतची मागणी केल्यानंतर कायमच व्यावसायिकांचे नुकसान होते, गणेश मंडळांनी आधीच ‘बुकिंग’ केले आहे, असे सांगितले जाते. या वेळी उत्सवाला अजून दोन महिने बाकी असल्याने लोकप्रतिनिधी, पोलिस, गणेश मंडळे, स्वयंसेवी संस्था, सजग नागरिक या सर्वांनीच आत्तापासूनच एकत्र येऊन त्याबाबतचे नेमके धोरण काय असावे, हे वेळीच जाहीर करण्याची गरज आहे. ‘या दणदणाटामुळे नागरिकांना त्रास होतो, काहींना बहिरेपणा आला, तर काहींचा मृत्यू झाला. हे पाहून गणरायाला काय वाटत असेल?’ असे मत व्यक्त करत ‘डीजे’ बंद झाले पाहिजेत. त्यासाठी कठोर कायदा करायला भाग पाडू नका’, असा इशारा गेल्यावर्षी पुण्याचे पालकमंत्री अजित पवार यांनी दिला होता. त्यामुळे या वर्षी त्यांनीच या संदर्भात सर्व घटकांची तातडीने बैठक आयोजित करून नागरिकांच्या हिताच्या दृष्टीने काही कठोर निर्णय घ्यावे, अशी अपेक्षा आहे.
ढोल-ताशा पथकांचा सराव, मिरवणुकांतील वादन, डीजेचा दणदणाट याबाबत लवकरच बैठक आयोजित करण्याची सूचना केली आहे. या बैठकीत पोलिस अधिकारी संबंधित सर्व घटकांशी चर्चा करतील. त्यामध्ये ढोल-ताशा पथक आणि साउंड व्यावसायिकांसाठी नियमावली निश्चित केली जाईल. – अमितेशकुमार (पोलिस आयुक्त, पुणे)