मुंबई : पावसाने पाठ फिरवल्याने मुंबईला पाणीपुरवठा करणाऱ्या सातही धरणांमध्ये मिळून अवघा पाच टक्के पाणीसाठा शिल्लक आहे. त्यामुळे मुंबईकरांना दोन धरणांमधून राखीव कोट्यातील जलसाठ्यातून पाणी उपलब्ध केले जात आहे. त्यामुळे तूर्तास पाणीकपातीत आणखी वाढ करण्याचा कोणताही विचार नसल्याचे मुंबई महापालिकेने स्पष्ट केले आहे. गेल्या काही वर्षांत मुंबई महापालिकेने पाणीपुरवठा वाढवण्यासाठी गारगाई, पिंजाळ, दमणगंगा पिंजाळ नवीन धरण आणि सांडपाण्यावर तीन स्तरावर प्रक्रिया करून पाण्याचा पुनर्वापर हे प्रकल्प हाती घेतले. मात्र, ते अद्याप पूर्णत्वास जाऊ शकलेले नाहीत.मुंबईला पाणीपुरवठा करणाऱ्या अप्पर वैतरणा, मोडक सागर, तानसा, मध्य वैतरणा, भातसा, विहार, तुळशी या सात धरणांची पाणीसाठवण क्षमता १४ लाख ४७ हजार ३६३ दशलक्ष लिटर असून, दररोज ३ हजार ८५० दशलक्ष लिटर पाणीपुरवठा होतो. मुंबईची लोकसंख्या पाहता मुंबईची दैनंदिन पाण्याची गरज ४ हजार २०० दशलक्ष लिटर आहे. मात्र, सध्या सात धरणांतून होणारा पाणीपुरवठा ३ हजार ८५० दशलक्ष लिटर आहे. त्यातीलही २५ ते ३० टक्के पाण्याची चोरी, गळती होत असते. काही वेळा विविध विकासकामांमुळे जलवाहिन्यांचे नुकसान होऊन बरेच पाणी वाया जाते. त्यामुळे मुंबईकरांच्या वाट्याला कमी पाणी येते. त्यातच ९ आणि १० जूनला हजेरी लावल्यानंतर मुंबईसह महानगरात आणि धरण परिसरात पावसाने पाठच फिरवली आहे. त्यामुळे धरणांत अवघा पाचच टक्के जलसाठा शिल्लक राहिला आहे. भातसातून १ लाख ३७ हजार दशलक्ष लिटर, तर अप्पर वैतरणातून ९१ हजार १३० दशलक्ष लिटर पाणीसाठ्याचा वापर करण्याची राज्य सरकारने महापालिकेला मंजुरी दिली आहे. त्यामुळे आत्तापर्यंत राखीव कोट्यातून अप्पर वैतरणातील ४२ हजार २६३ दशलक्ष लिटर आणि भातसातील २१ हजार ४६८ दशलक्ष लिटर पाणीसाठा वापरला आहे. हा राखीव कोटा येत्या जुलैपर्यंत पुरेल एवढा असल्याचे एका वरिष्ठ अधिकाऱ्याने सांगितले.
सध्या मुंबईत १० टक्के पाणीकपात लागू आहे. धरण परिसरात पावसाची प्रतीक्षा असली तरीही राखीव कोट्यातील पाणीसाठा वापरण्यात येत आहे. त्यामुळे तुर्तास पाणीकपातीत आणखी वाढ करण्याचा विचार नाही. मात्र, दोन ते तीन दिवसांत महापालिकेच्या संबंधित विभागाकडून पाणीसाठ्याचा आढावा घेऊन पुढील निर्णय घेऊ, असे मुंबई महापालिकेचे अतिरिक्त आयुक्त (प्रकल्प) अभिजीत बांगर यांनी स्पष्ट केले.
प्रस्तावित प्रकल्पांची प्रतीक्षा
मुंबईकरांची वाढत्या पाण्याची गरज भागवण्यासाठी मनोरी येथे समुद्राचे खारे पाणी गोडे करण्याचा नि:क्षारीकरण प्रकल्प उभारला जाणार आहे. गेल्या दोन वर्षांपासून या प्रकल्पाची चर्चा होत आहे. नि:क्षारीकरण प्रकल्प चार वर्षांत पूर्ण करण्याचे उद्दिष्ट असून प्रकल्प बांधणीचा खर्च ३ हजार ५२० कोटी रुपये आहे. या प्रकल्पातून समुद्राच्या पाण्यावर प्रक्रिया करून पहिल्या टप्प्यात दररोज २०० दशलक्ष लिटर गोडे पाणी मुंबईकरांना मिळणार आहे. दुसऱ्या टप्प्यात ही क्षमता वाढवून ४०० दशलक्ष लिटर पाणी मिळेल. भविष्यात गारगाई, पिंजाळ प्रकल्प आणि दमणगंगा पिंजाळ नदीजोड प्रकल्प येणार आहेत. त्यामुळे सध्याचे सात जलाशय आणि दोन नवीन धरणे तसेच नदीजोड प्रकल्पामुळे एकूण ६ हजार ७०० दशलक्ष लिटर पाणी उपलब्ध होणार आहे. परंतु हे सर्व प्रकल्प विविध कारणांमुळे रखडले असून पुढील चार ते पाच वर्षे किंवा त्यापेक्षा जास्त काळ मुंबईकरांना सात धरणांवरच अवलंबून राहावे लागणार आहे.
प्रकल्पाची गाडी ‘यार्डा’तच; पुणे-नाशिक हायस्पीड रेल्वेसाठीचे भूसंपादन ठप्प
सात धरणांची पाणीसाठवण क्षमता : १४ लाख ४७ हजार ३६३ दशलक्ष लिटर
मुंबईची दैनंदिन पाण्याची गरज : ४ हजार २०० दशलक्ष लिटर
मुंबईला दररोज होणारा पाणीपुरवठा : ३ हजार ८५० दशलक्ष लिटर
सध्या सात धरणांतून होणारा पाणीपुरवठा : ३ हजार ८५० दशलक्ष लिटर
राखीव कोट्यातून केलेला पाणीपुरवठा
अप्पर वैतरणा : ४२ हजार २६३ दशलक्ष लिटर
भातसा : २१ हजार ४६८ दशलक्ष लिटर
(राखीव जलसाठा जुलैपर्यंत पुरण्याएवढा)
