कोथरूड परिसरात सकाळच्या टप्प्यात मतदानासाठी चांगला उत्साह दिसून आला. मतदान सुरू होण्यापूर्वी म्हणजेच साडेसहा, पावणेसात वाजताच रांगा लागल्या होत्या. मात्र, वर्षानुवर्षे मतदार केलेल्या मतदारांचे नाव यंदा मतदार यादीतून वगळल्याने हे नागरिक संतप्त झाले होते.
अनेक नागरिकांनी मॉर्निंग वॉक करून परतताना मतदान करूनच घरी जाणे पसंत केले. खासगी नोकरदारांना सुटी नसल्याने त्यांनी सकाळीच मतदान करून मग कामाचे ठिकाण गाठले. त्यामुळे सकाळी सात ते साडेदहा-अकरापर्यंत कोथरूडमधील विविध शाळा-महाविद्यालयांमधील मतदान केंद्रांवर रांगा पाहायला मिळाल्या. अकरानंतर चार-साडेचारपर्यंत मतदारांचा उत्साह कमी असल्याचे दिसले. साडेचार ते सहापर्यंत काही मतदान केंद्रांवर पुन्हा रांगा लागल्या.
सोसायट्यांमध्ये मतदानाची सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आली असली, तरी या सोसायटीतील अनेक रहिवाशांचे मतदान सोसायटीबाहेरील शाळेत आणि आजूबाजूच्या वस्तीतील नागरिकांचे मतदान सोसायटीत असल्याचे चित्र होते. वस्ती भागातील मतदान केंद्रांवर दुपारी रांगा दिसल्या. पावणेसहाच्या सुमारास कोथरूडमध्ये पावसाला सुरुवात झाली. धावतपळत मतदान केंद्रावर पोहोचणाऱ्या मतदारांनी पावसात भिजत आपला मतदानाचा हक्क बजावला.
———————-
टक्का घसरला, तक्रारींचा पाढा
शिवाजीनगर मतदारसंघात सकाळी उत्स्फूर्त मतदान झाल्यावर दुपारी उन्हाच्या काहिलीमुळे आणि नंतर ढगाळ वातावरणामुळे मतदानाची गती संथ राहिली. मतदारयादीतून नावे गहाळ होणे, जिवंत व्यक्तीच्या नावापुढे मृत अशी नोंद असणे, मतदान केंद्रात बदल, पाण्याची सोय नसणे आदी तक्रारींचा पाढा मतदारांनी वाचला.
अखेरच्या टप्प्यांत पावसाचे वातावरण असूनही, अनेक मतदारांनी रांगेत थांबून मतदानाचा हक्क बजावला. शिवाजीनगर गावठाण, वडारवाडी, पांडवनगर, गोखलेनगर, पाटील इस्टेट, खडकी, दापोडी आदी भागांतील मतदान केंद्रांवर सकाळपासून मतदारांच्या रांगा लागल्या होत्या. औंध, बाणेर, बालेवाडी भागांतील मतदारांनीही सकाळच्या टप्प्यांतच मतदानाचे कर्तव्य बजावण्यावर भर दिला. दुपारनंतर मात्र कडाक्याचे उन असल्याने बहुतेक मतदान केंद्रांवर मतदारांची गर्दी कमी झाली. मतदानाची वेळ संपत आली असतानाच, ढगाळ वातावरण झाले. त्याचाही मतदानावर परिणाम झाला.
अखेरच्या टप्प्यांत काही केंद्रांवर मतदारांनी रांगा लावल्याने, तेथील मतदानात लक्षणीय वाढ झाली. मॉडेल कॉलनी येथील मतदान केंद्रावर सकाळी ईव्हीएम यंत्र बदलण्यात आल्याचे प्रशासनातर्फे सांगण्यात आले.
———————–
कसब्यात सर्वाधिक मतदान
पुणे लोकसभा मतदारसंघात मतदानाच्या टक्केवारीत सर्वाधिक मतदान हे कसबा पेठ विधानसभा मतदारसंघात झाल्याचे समोर आले आहे. गेल्या वर्षी झालेली पोटनिवडणूक वगळता गेल्या तीन दशकांतील हा बालेकिल्ला भारतीय जनता पक्ष पुन्हा काबीज करणार, की खासदारकीसाठी सध्याच्या आमदारांना सर्वाधिक मताधिक्य मिळणार, याचा उलगडा चार जूनला होणार आहे.
‘कसबा पेठ’ मतदारसंघात … टक्के मतदान झाले होते. काँग्रेसचे उमेदवार रवींद्र धंगेकर कसबा विधानसभा मतदारसंघाचे आमदार आहेत. पोटनिवडणुकीत त्यांनी भाजपचा पराभव केल्याने भाजपचे काँग्रेससह येथील महाविकास आघाडीचे कार्यकर्ते या निवडणुकीत पूर्ण क्षमतेने प्रचारात उतरले होते. मतदानाच्या दिवशी सकाळच्या पहिल्या टप्प्यात शनिवार, सदाशिव आणि नारायण पेठ ओसंडून वाहत होत्या. दुपारच्या टप्प्यानंतर पूर्व भागातील मतदान मोठ्या प्रमाणात वाढल्याचे चित्र पाहायला मिळाले. मतदारयादीतून अनेक नावे वगळल्यावरून भाजपने फडके हौद चौकात आंदोलन केले, तर अखेरच्या टप्प्यात मतदान वाढविण्यासाठी ‘महाविकास आघाडी’चे नेते अधिक सक्रिय झाल्याचे दिसून आले.
————————-
फोटो चुकले; मतदानही बोगस
पुणे लोकसभा मतदारसंघातील पर्वती विधानसभेत सोमवारी उत्‍साहात मतदान झाले. दुपारची वेळ वगळता पर्वती मतदारसंघातील मतदान केंद्रात मतदानासाठी रांगा रांगल्‍या होत्या. मतदानाचा हक्क बजावण्यासाठी तरुणांपासून ज्येष्ठांपर्यंत सर्वांचा उत्स्फूर्त प्रतिसाद मिळाला.
पर्वती मतदारसंघात सहकारनगर, पर्वती, पर्वती दर्शन, शिवदर्शन, जनता वसाहत, महर्षीनगर, गुलटेकडी, अप्पर इंदिरानगर, बिबवेवाडी, चव्‍हाणनगर, सॅलिसबरी पार्क, नरवीर तानाजी मालुसरे रस्त्यावरील पु. ल. देशपांडे उद्यानाचा काही भाग, विठ्ठलवाडी, हिंगणे आदी भागांचा समावेश होतो. या मतदारसंघात व्‍यापारी, मध्यमवर्गीय आणि झोपडपट्टी वस्तीचा सर्वाधिक भाग येतो.
या मतदारसंघात मतदान केंद्र सजविण्यात आली होती. उन्‍हाचा त्रास होऊ नये, यासाठी काही केंद्रांवर नागरिकांसाठी मंडप व्‍यवस्‍था करण्यात आली होती. ज्‍येष्ठांसाठी ठिकठिकाणी व्हीलचेअरची व्‍यवस्‍था होती. येथील मतदान केंद्रांमध्ये सकाळी नऊ ते दुपारी एक या वेळेत मतदारांची सर्वाधिक गर्दी होती. मतदारयाद्यांत फोटो चुकीचा असणे आणि बोगस मतदान झाल्याचे काही प्रकार येथील मतदान केंद्रांत दिसून आले.
————————–
काही काळ मतदान ठप्प
पुणे लोकसभेच्या अंतर्गत येणारा पुणे कँटोन्मेंट विधानसभा मतदारसंघ सोमवारी मतदारयाद्यांमधील गोंधळ आणि त्यानंतर झालेल्या कार्यकर्त्यांच्या गोंधळामुळे दिवसभर चर्चेत राहिला. मतदारसंघातील अनेक मतदारांची नावे गायब झाली. याद्यांमध्ये गोंधळ, एकाच कुटुंबातील सदस्यांची मतदान केंद्रे बदलली गेल्याचे आरोप राजकीय पक्षांच्या कार्यकर्त्यांनी केले. यामुळे काही काळ मतदारसंघातील बऱ्याच मतदान केंद्रांवरील मतदान ठप्प झाले होते.
सोमवारी कँटोन्मेंट परिसरात राजकीय पक्षांचे कार्यकर्ते आणि निवडणूक केंद्रावरील अधिकारी यांच्यात बऱ्याच शाब्दिक चकमकीही घडल्याने काही ठिकाणी वादंग निर्माण झाले होते. अखेर पोलिसांनी हस्तक्षेप करून प्रक्रिया पुन्हा सुरू केली. मतदारसंघात सकाळपासून मतदारांमध्ये उत्साह होता. सकाळी ११ वाजल्यानंतर मतदान केंद्रांवर गर्दी व्हायला सुरुवात झाली. दस्तूर मेहेर शाळा, सावित्रीबाई फुले शाळा, सेंट व्हिन्सेंट शाळा या मतदान केंद्रांवर दुपारच्या सुमारास मतदारांची मोठी गर्दी झाली. एकाच कुटुंबातील मते वेगवेगळ्या मतदान केंद्रांवर गेल्याने नागरिक त्रस्त झाले होते. दुपारनंतर हा गोंधळ ओसरलेला पाहायला मिळाला.
——————
मशिन बंद पडल्याने गोंधळ
वडगाव शेरी मतदारसंघातील अनेक केंद्रांवर सकाळी सात वाजल्यापासून मतदारांनी गर्दी केली होती. दुपारी चारनंतर बहुतांश केंद्रांवर मतदारांच्या रांगा लागल्या होत्या. मात्र, अनेकांची नावे वगळण्यात आल्याने त्यांना मतदानापासून वंचित राहावे लागल्याची तक्रारही त्यांनी केली.
सकाळच्या टप्प्यात ज्येष्ठ नागरिक आणि महिलांनी मतदारांची संख्या अधिक होती. विद्यानगर येथील ‘पुणे इंटरनॅशनल स्कूल’मधील मतदान केंद्र १३१, १३२ आणि येरवडा येथील अनुसयाबाई सावंत शाळेतील मतदान केंद्रे ३०४मध्ये मतदान सुरू होण्यापूर्वीच मशिन बंद पडले होते. सुमारे दोन तास मशिन सुरू झाले नाही. त्यामुळे दोन्ही केंद्रांवरील मतदार परत गेले. मशिन सुरू झाल्यावर मतदान सुरळीत झाले.
एकत्रित मतदान करणाऱ्या कुटुंबीयांनी मतदान केंद्राबाहेर सेल्फीही काढले. काही ज्येष्ठ नागरिक व्हीलचेअरवर मतदानासाठी आले होते. ‘गेल्या अनेक वर्षांपासून आम्ही मतदान करत आहोत. यंदा दोघांची नावे यादीतून वगळण्यात आली. त्यामुळे धक्का बसला आणि मतदानही करता आले नाही,’ असे विमाननगरमधील रहिवासी दर्शना शिंदे आणि संतोष शिंदे यांनी सांगितले.
——————
‘ईव्हीएम’चे सीसीटीव्ही बंद?
बारामती लोकसभा मतदारसंघात झालेल्या मतदानानंतर आता गोदामातील ईव्हीएम; तसेच अन्य यंत्रांच्या सुरक्षेसाठी असलेल्या सीसीटीव्ही फुटेजवरून वाद समोर आला आहे. गोदामातील सीसीटीव्ही फुटेज सुमारे पाउण तास बंद असल्याचा दावा राष्ट्रवादी काँग्रेस शरदचंद्र पवार पक्षाच्या बारामती लोकसभा मतदारसंघाच्या उमेदवार सुप्रिया सुळे यांनी केला आहे. ही गंभीर बाब असून, केंद्रीय निवडणूक आयोगाने याची दखल घ्यावी, अशी मागणीही त्यांनी केली. मात्र, येथील केवळ टीव्ही स्क्रीन बंद पडले होते. सीसीटीव्ही सुरू होते, असे स्पष्टीकरण बारामतीच्या निवडणूक निर्णय अधिकारी कविता द्विवेदी यांनी केले आहे.
बारामती लोकसभा मतदानादरम्यान गोंधळ झाल्याने त्यावरून वाद झाला होता. त्याबाबत खासदार सुप्रिया सुळे यांनी निवडणूक आयोगाकडे तक्रारही केली होती. आता बारामती लोकसभेच्या मतदानानंतर सुरक्षितपणे ठेवलेल्या गोदामातील सीसीटीव्ही सुमारे पाउण तास बंद पडल्याचा आरोप सुळे यांचे निवडणूक प्रतिनिधी लक्ष्मीकांत खाबिया यांनी केला आहे. याबाबत त्यांनी निवडणूक निर्णय अधिकारी कविता द्विवेदी यांच्याकडे लेखी तक्रारही केली आहे. सुळे यांनी अशा महत्त्वाच्या ठिकाणचे सीसीटीव्ही बंद असणे संशयास्पद असल्याचा आरोप केला. याबाबत त्यांनी ‘एक्स’वरील पोस्टमध्ये हा प्रक्रार निष्काळजीपणाचा असल्याचा आरोपही केला आहे. तक्रार केल्यानंतर संबंधितांकडून योग्य उत्तर मिळाले नसल्याचेही त्यांनी सांगितले.
या ठिकाणी एकही तंत्रज्ञ उपस्थित नव्हता. तक्रारीनंतरही आमच्या प्रतिनिधींना गोदामात सोडले नाही. हा प्रकार गंभीर असून, केंद्रीय निवडणूक आयोगाने यात तातडीने लक्ष द्यावे, अशी मागणी त्यांनी केली आहे. या संदर्भात संबंधित अधिकाऱ्यांवर कारवाई करावी, अशी मागणीही त्यांनी या पोस्टद्वारे केली आहे.
‘फक्त डिस्प्ले बंद; फुटेज आहे’
द्विवेदी यांनी सीसीटीव्ही बंद नसल्याचा दावा केला आहे. ‘या ठिकाणी इलेक्ट्रीशियन काम करीत होता. त्याने या टीव्हीची केबल काढल्याने स्क्रीनवरील डिस्प्ले काही काळासाठी बंद होता. मात्र, सीसीटीव्ही सुरूच होते. याचे फुटेज कायम आहे. आता टीव्ही स्क्रीनवरील डिस्प्ले सुरू करण्यात आले आहे,’ असेही द्विवेदी यांनी स्पष्ट केले.
————————-
बोगस मतदानाचे प्रकार उघड
ओळखपत्राची सक्ती करून आणि मतदारयादीत फोटो असतानाही शहरातील बोगस मतदानाचे प्रकार थांबले नसल्याचे सोमवारी पुन्हा समोर आले. शहराच्या प्रत्येक विधानसभा मतदारसंघातून बोगस मतदान झाल्याच्या तक्रारी आल्या. नागरिकांनी सर्व पुरावे दाखवून पुन्हा मतदान करू देण्याची मागणी केली. मात्र, त्यांना तशी परवानगी देण्यात आली नाही. त्यामुळे हे मतदार संतप्त झाले होते.
काँग्रेसचे शहराध्यक्ष आणि चार वेळा नगरसेवक राहिलेले अरविंद शिंदे यांच्या नावानेही बोगस मतदान झाल्याचा प्रकार समोर आला. सेंट मीरा हायस्कूलमधील ७६ नंबरच्या केंद्रावर त्यांचे मतदान होते. ‘रांगेतून मतदानाला गेल्यानंतर माझ्या नावावर मतदान झाल्याचे सांगण्यात आले. त्याला मी हरकत घेतली. बॅलेट पेपरवर मतदान करण्याची मागणी केली. मात्र, त्याची प्रक्रिया काय असते हेच अधिकाऱ्यांना माहिती नव्हते. त्यांची वर्तणूकही चुकीची होती. शेवटी विधानसभा स्तरावरील अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधल्यानंतर त्यांनी ही प्रक्रिया पूर्ण केली. त्यानंतरही माझे मतपत्रिकेवरील मतदान त्यांनी ‘सील’ केले नव्हते. त्यावरूनही वाद घातल्यानंतर त्यांनी ही मतपत्रिका ‘सील’ केली. असाच प्रकार माझ्यासह पाच-सहा मतदारांसोबत घडला. त्यांनाही मी मार्गदर्शन करून मतपत्रिकेवर मतदान करून घेतले,’ असे शिंदे म्हणाले. शहरातील सर्वच ठिकाणी बोगस मतदान झाल्याच्या तक्रारी आमच्याकडे आल्याचेही शिंदे यांनी सांगितले.
मध्यस्थीनंतर मतदान
वडगाव शेरी मतदासंघांत येरवडा येथील डॉ. आंबेडकर महाविद्यालयात अनेक मतदारांच्या नावाने बोगस मतदान झाल्याच्या घटना उघड झाल्या. त्यामुळे मतदार, कार्यकर्ते आणि पोलिंग बूथ अधिकाऱ्यांत वाद झाले. त्यामुळे सायंकाळी पाच वाजता केंद्रावर काही काळ मतदान प्रकिया ठप्प झाली होती. बंदोबस्तावरील पोलिसांनी मध्यस्थी केल्यावर मतदान पुन्हा सुरू झाले.
भलत्याच नावे मतदान
जयजवान परिसरात डॉ. आंबेडकर कला व वाणिज्य महाविद्यालय आहे. येथील केंद्रात मतदानाला गेल्यावर आपल्या नावाने मतदान झाले असल्याचे मतदान अधिकाऱ्यांनी सांगितले. त्यामुळे तुम्हाला आता मतदान करता येणार नाही, असेही स्पष्ट केल्याची तक्रार नजमा शेख, शकुर शेख, रिहाज शेख यांनी नोंदवली. येरवडा येथील कर्नल यंग शाळेत माझ्या नावाने कोणीतरी मतदान केल्याचे आढळून आले, अशी तक्रार जावेद शेख या तरुणाने केली.
गोंधळामुळे वैताग
मुकुंदनगर येथील रहिवासी राकेश शर्मा मतदानासाठी गेले असता, त्यांच्या नावावर आधीच कोणीतरी मतदान केल्याचे दिसून आले. त्यामुळे शर्मा यांचा हिरमोड झाला. त्यांनी मतदान केंद्रातील निवडणूक अधिकाऱ्याकडे विचारणा केली. ‘मला मतदान करायचेच आहे,’ अशी भूमिका घेतली. त्या वेळी त्यांना मतदान करण्याची संधी देण्यात आली. शर्मा वैद्यकीय व्यावसायिक आहेत. ते दुकान बंद ठेवून मतदानासाठी आले होते. या गोंधळामुळे शर्मा यांचा बराच वेळ वाया गेल्याने त्यांनी नाराजी व्यक्त केली.
कारवाईची मागणी
कोथरूड येथील भेलकेनगरमधील रहिवासी रत्नाकर दळवी यांच्या नावानेही बोगस मतदान झाले. तासभर रांगेत थांबून मतदानासाठी गेल्यावर त्यांना त्यांच्या नावाने मतदान झाल्याचे सांगितले गेले. माझे नाव, फोटो, वय सर्व यादीत बरोबर असतानाही माझ्या नावाने मतदान कसे झाले, याचे उत्तर मतदार अधिकाऱ्यांना देता आले नाही. मला मतदानाची संधी देण्यासाठी बराच वेळ थांबवले गेले. बोगस मतदान कोणी केले, याचा शोध घेऊन कारवाई करावी, अशी मागणी दळवी यांनी केली.
—————————
मतदारयादीतही ‘कुटुंब’ फुटले?
राजकीय पक्ष फुटीचा प्रकार नवा असतानाच आता राजकीय कुटुंबातही ‘फूट’ पडल्याचे या निवडणुकीच्या निमित्ताने समोर आले आहे. मात्र, मतदारयादीत गेल्या निवडणुकीपर्यंत एकत्र असलेले कुटुंब आता मात्र यादीत फुटल्याचे समोर आल्याने कुटुंबांनाच मतदान केंद्रावर धक्का बसला. त्यामुळे कुटुंबातील काहींना एका केंद्रावर, तर काहींना दुसऱ्या केंद्राचा शोध घ्यावा लागल्याने अनेकांना मनःस्ताप झाला. अनेकांची नावेही बारामतीप्रमाणे पुणे लोकसभेत ‘गायब’ झाल्याचे दिसून आले.
इपिक क्रमांकांतही बदल
बारामती मतदारसंघापाठोपाठ पुणे लोकसभा मतदारसंघात मतदारयादीतील घोळ समोर आला आहे. मतदान ओळखपत्रावर असलेला ‘इपिक’ क्रमांकही बदलल्याचे आढळले. मतदारयादीत आणि मतदाराकडे असलेल्या ओळखपत्रावरील ‘इपिक क्रमांक’ वेगवेगळे होते, तर व्यक्ती एकच मात्र त्यांचे इपिक क्रमांक वेगळे होते.
कुटुंब फुटले
अप्पर बिबवेवाडीत राहणारा तेजस वांभेरे म्हणाला, ‘माझ्या घराजवळील व्हीआयटी कॉलेज केंद्रावर आई-वडिलांचे नाव आहे. माझे मात्र बिबवेवाडी पोलिस स्टेशनजवळील मराठी शाळेत नाव आहे. त्यामुळे एकाच कुटुंबातील अनेकांची नावे विविध केंद्रांवर आढळली.’ ‘माझ्या मुलाचे आणि सुनेचे नाव दुसऱ्या केंद्रावर आहे. माझे नाव वेगळ्या केंद्रावर आहे. पहिल्यांदाच एका कुटुंबातील व्यक्ती दोन केंद्रांवर आढळली,’ अशी प्रतिक्रिया लता शिंदे यांनी दिली.
नावे गायब
‘मतदारयादीतून माझे आणि पत्नीचे नाव गायब झाले आहे. २००० सालापासून प्रत्येक लोकसभा, विधानसभा निवडणुकांत मतदान केले आहे; पण या वेळी कोणत्याही कारणाशिवाय आमची नावे यादीतून वगळली आहेत. कोथरूड मतदान केंद्रावर गेल्यावर अजूनही काही मतदारांची नावे वगळल्याचे आढळले,’ असा अनुभव सुहास किर्लोस्कर यांनी सांगितला.
‘नाव नसल्याने मतदानच नाही’
भारतीय विद्या भवन केंद्रावर मतदानासाठी गेलेल्या दमयंती सावंत म्हणाल्या, ‘नाव शोधण्यासाठी तीन केंद्रांवर फिरले. मात्र, निवडणूक ओळखपत्र, आधार कार्ड अशी कागदपत्रे असूनही मतदान करता आले नाही. ‘टोल फ्री क्रमांका’वर संपर्क साधला असता समाधानकारक उत्तर मिळाले नाही.’ शिवाजीनगरचे अंबर खानवलकर म्हणाले, ‘मी यापूर्वीही मतदान केले आहे. मात्र, यंदा मतदारयादी आणि वेबसाइट दोन्हीकडेही नाव आढळले नाही.’
जिवंत मतदारांच्या नोंदी मृत?
पुणे लोकसभा मतदारसंघात मतदान करण्यासाठी आवश्यक पुरावे घेऊन गेलेल्या काही मतदारांना मतदारयादीत त्यांचे नाव ‘मृत’ असे नोंदविल्याचे आढळले. त्यामुळे त्यांना धक्काच बसला. परिणामी, मतदानापासून त्यांना वंचित राहावे लागले. युवक क्रांती दल, ‘भारत जोडो अभियाना’चे कार्यकर्ते संदीप बर्वे आणि काँग्रेसच्या बूथवरील कार्यकर्त्यांना हा प्रकार लक्षात आला. महात्मा फुले पेठेतील काही मतदान केंद्रांवर गेलेल्या पाच मतदारांना त्यांची नोंद मृत असल्याचे आढळल्याने धक्का बसला. त्यामुळे त्यांना मतदानापासून वंचित राहावे लागले. या संदर्भात बर्वे यांनी कारवाईची मागणी केली.
पुणे, मावळ, शिरूर लोकसभा मतदारसंघांत गेल्या पाच वर्षांत २१ लाख मतदारांची नावे वाढली आहेत. त्याशिवाय नावे वगळण्यातही आली आहेत. त्यामुळे मतदान केंद्राच्या मतदारांच्या मर्यादेपेक्षा जास्त मतदारांची यादी फोडण्याशिवाय पर्याय नसतो. त्या प्रकारात कुटुंबे फुटली असावीत. – मीनल कळसकर, उपजिल्हा निवडणूक अधिकारी