लोकसभेतील अपयशाची कारणे सांगताना वा आपापली नाराजी, अस्वस्थता सांगताना जवळपास प्रत्येक कार्यकर्ता आज पहिली सुरुवात करतो ती राष्ट्रवादी काँग्रेससोबत केलेल्या युतीपासून. राष्ट्रवादीला सोबत घेणं भाजपाच्या कार्यकर्त्याला आवडलेलं नाही हे स्पष्ट आहे. याची जाणीव भाजपा नेत्यांना नाही असं नाही, अशा शब्दांत विवेकमधून लोकसभा निवडणुकीच्या पराभवाचं विश्लेषण करण्यात आलं आहे.
शिवसेनेनं पुन्हा युतीत येणे, त्यासाठी शिवसेनेत घडलेलं अंतर्गत बंड, एकनाथ शिंदे यांचा शपथविधी या घटना कार्यकर्त्यांनी स्वीकारल्या. हिंदुत्व हा सामायिक दुवा असल्यानं आणि या युतीला मागील अनेक दशकांचा इतिहास असल्यानं बारीकसारीक कुरबुरी असल्या तरी ही युती नैसर्गिक असल्याचं मतदारांना पटलं होतं. मात्र हीच भावना राष्ट्रवादी सोबत आल्यानंतर अगदी दुसर्या टोकाला जाऊ लागली आणि लोकसभेमुळे या नाराजीत आणखी भर पडल्याचं चित्र आहे, असं विवेकमधील लेखात नमूद करण्यात आलं आहे.
राजकीय नेत्यांची वा पक्षाची स्वतःची अशी काही गणितं व आडाखे असतात. निवडणुकीच्या राजकारणाचे आकलन वेगळे असते; परंतु जर ही गणितं चुकताना दिसत असतील तर त्याचं काय करायचं, हा प्रश्न उपस्थित होतोच. तसंच, कार्यकर्त्यांमधील अस्वस्थतेमागे राष्ट्रवादीचा समावेश हे वरकरणी मुख्य कारण दिसत असले तरी तेवढंच एक मुख्य कारण आहे असं मुळीच नाही. ते केवळ हिमनगाचे टोक आहे, अशा शब्दांत विवेकमधून भाजपच्या पराभवाचं विश्लेषण करण्यात आलं आहे.
भाजपामधील कार्यकर्त्यांतून नेता घडण्याची नैसर्गिक प्रक्रिया, जे भाजपाचं सर्वांत मोठं बलस्थान आहे ती प्रक्रियाच पुढील काळात दुर्मीळ होत जाईल की काय, अशी एक प्रकारची भीती वा शंका कार्यकर्त्यांच्या मनात घर करू लागली आहे. याला काही प्रमाणात हिंदुत्वविरोधकांनी सोशल मीडियावरून यशस्वीपणे चालवलेला नॅरेटिव्ह हेही एक कारण आहे. जसं की भाजपा हा आयातांचा पक्ष बनत चालला आहे, भाजपा ’वॉशिंग मशीन’ आहे, भाजपाचा मूळ कार्यकर्ता केवळ सतरंजी उचलण्यापुरताच आहे, अशा प्रकारचं वातावरण निर्माण करण्याचा पद्धतशीर प्रयत्न विरोधकांनी केला; परंतु दुसरीकडे सोशल मीडियावरून हिंदुत्वाची बाजू मांडणार्या ज्येष्ठ मंडळींबाबतीत जो प्रकार काही व्यक्तींनी अगदी अलीकडे केला, त्यामुळे चुटकीसरशी या अस्वस्थतेला बळ मिळालं आणि गावागावांत चुकीचा संदेश गेला, याकडे विवेकमधील लेखातून लक्ष वेधण्यात आलं आहे.